Er zijn verschillende soorten hoofdpijn: spanningshoofdpijn, hoofdpijn vanuit de nek ('cervicogene hoofdpijn'), migraine en clusterhoofdpijn. Soms kan er niet een heel duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen de verschillende soorten hoofdpijnen en lopen de klachtenbeelden in elkaar over. 

Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn komt zoals het woord al aangeeft door verhoogde spierspanning van de nek en schouders. Spanningshoofdpijn komt bijvoorbeeld voor bij een langdurige onjuiste houding. Daarom hebben kantoormedewerkers of studenten vaak te maken met spanningshoofdpijn.

Spierknopen of triggerpoints
Spanningshoofdpijn wordt mede veroorzaakt door spierknopen (triggerpoints). Het onjuist gebruik of zwakte van de nekspieren speelt een rol bij het ontstaan en in stand houden van spanningshoofdpijn Spanningen en pijnlijke verhardingen in spieren kunnen leiden tot hoofdpijn. Bekend zijn de zogenoemde ‘triggerpoints’. Dat zijn erwtvormige verhardingen in spieren die uitstralende pijn kunnen veroorzaken, bijvoorbeeld vanuit de nekspieren naar het hoofd. Als er op zo’n punt gedrukt wordt, dan is dat zeer pijnlijk en schiet de pijn naar een bij die spier behorend uitstralingsgebied. Dat kan dus ook het hoofd zijn.

Spieren en aanhechtingen aan het hoofd
Bij langdurig verhoogde spanning van de nekspieren kan er irritatie ontstaan bij de aanhechting van deze spieren aan het achterhoofd . . Meestal geven dit soort irritaties lokale pijnklachten, maar als de oorzaak blijft bestaan kan het klachtengebied zich geleidelijk uitbreiden tot over de schedel tot soms achter de ogen.

Behandeling van spanningshoofdpijn
De behandeling van spanningshoofdpijn is gericht op het wegnemen van de spanning. Hierbij wordt allereerst gekeken naar de belastende factoren zoals werkhouding, stabiliteit van de lage rug en mobiliteit van de bovenrug. Dit zijn voorwaarden voor het aannemen van een juiste houding.
Daarnaast moet de balans worden hersteld tussen de ‘grote’ spieren en de ‘kleine’ spieren van de nek. Uit onderzoek blijkt dat een disbalans tussen deze spieren spanningshoofdpijn kan veroorzaken. De kleine diepe spieren van de nek zijn dan te zwak en de grote oppervlakkige spieren raken hierdoor geprikkeld veroorzaken veel pijn.
Ook het verminderen van de spierspanning is onderdeel van de behandeling. Dit gebeurd door rekkingen, eventueel aangevuld met tape technieken (medical taping of kinesiotaping).

Hoofdpijn vanuit de nek

Hoofdpijnklachten beginnen vaak zonder duidelijke oorzaak. In het begin is er vaak lichte pijn of alleen maar een duf en zwaar gevoel. Dit kan overgaan in continu aanwezige, zeurende hoofdpijn. In het begin reageren de klachten goed op lichte medicatie zoals paracetamol, maar na verloop van tijd helpen ook zware medicijnen niet voldoende.
Typerend voor hoofdpijn vanuit de nek is dat de klachten bij het wakker worden of vlak na het opstaan al aanwezig zijn. Soms is dat eerst nog slechts een duf, zwaar gevoel dat dan later overgaat in hoofdpijn. Vaak is de nek wat stijf, bij het over de schouder kijken trekken de spieren een beetje. Ook het naar beneden kijken (kin op de borst) en het omhoog kijken kan een trekkend gevoel in de nek veroorzaken en/of onaangenaam zijn. Soms vinden de mensen hun nek zelf niet pijnlijk, maar dan kan een huisarts of therapeut meestal wel vaststellen of er toch een relatie is met de nek.
Bij hoofdpijn vanuit de nek scharnieren de gewrichtjes in de nek niet helemaal goed of zijn geblokkeerd. In dat laatste geval beweegt een van de nekgewrichtjes helemaal niet mee. 

Behandeling van hoofdpijn vanuit de nek
Om de nekgewrichtjes weer soepel te laten bewegen worden ze als het ware bijgestuurd en weer in beweging gezet met behulp van de handen van de therapeut. Hij gebruikt hiervoor technieken uit de manuele therapie om er voor te zorgen dat de nekgewrichten weer normaal gaan meebewegen. Hierbij ervaart de patiënt meestal dat de beweeglijkheid van de nek toeneemt en de pijn verdwijnt.   

Migraine